Voor fruitbomen is snoeien erg belangrijk. Vooral voor de opbrengst van de hoeveelheid fruit. Fruitbomen kun je op verschillende manieren snoeien. Het verschil zit hem in de leeftijd van de boom en het soort is meestal ook bepalend. Wij zullen proberen je een beetje wegwijs te maken in het snoeien van Fruitbomen.
Goed Snoeien
Het is belangrijk om met goed, schoon en scherp gereedschap te snoeien. Dit om schade en ziekte te voorkomen. Bij goed snoeien ontstaat altijd een wond of snoeivlak, waarvan de basis samenvalt met de onderzijde van de knop. De top van het snoeivlak bevindt zich net boven de knop. Zie onderstaand plaatje.
In bovenstaand plaatje heeft de laatste tak de juiste snoeiwijze. De andere takken zijn verkeerd gesnoeid. Snoei niet te dicht boven de knop, maar ook niet te ver van de knop af. De takkraag, Ringvormige verhoging, dient intact te blijven. Te dicht boven de knop zorgt ervoor dat de knop uitdroogt. Te ver af zorgt voor infecties van de tak en dit gedeelte zal afsterven. Zaag of knip takken langs een stam zo glad mogelijk boven de takkkraag weg.
Winter snoei
Snoeien doe je altijd bij droog weer en wanneer de boom droog is. Fruitbomen niet tijdens bloei en of net na de bloei snoeien anders krijgt de boom slechte vruchten. Dus april, mei en juni snoeien we niet. De wintermaanden zijn het beste om te snoeien omdat de boom kaal is en de boom beter te beoordelen is. Winter snoei het liefst rond februari, net voor de sapstroom op gang komt. Als het vriest niet snoeien want dan kunnen de wonden invriezen. Oudere bomen worden door winter snoei gestimuleerd om weer te gaan groeien. Wel gaat winter snoei ten koste van de vruchtdracht van het komend jaar. Nooit gesteltakken en of verlengingstakken inkorten want dit geeft een te groot groeistimulans en en gaat ten koste van de vruchten.
Bij appel en peren rassen die sterk groeien is april een mooie tijd om de boom te snoeien. Kort voor de bloei snoeien werkt groeivertragend en er is minder her groei. Ook bij achterstallig onderhoud is april een goede maand. De boom zal beter reageren op de wonden omdat er al meer leven in de boom zit.
Zomer snoei
Zomers snoeien aan appel- en perenbomen vertraagd de groei en bevordert de vruchtbaarheid. Snoeien tijdens het groeiseizoen heeft als voordeel dat het gewas minder snel last heeft van infecties omdat de snoei wonden sneller genezen. Bladschimmels krijgen minder kans door beter beluchting. Meer licht in de boom zorgt voor betere knopzetting voor het volgend jaar. Bij appel en peren snoeit u van eind juni tot eind augustus.
Pruimen snoei vindt plaats in het groeiseizoen meestal meteen na de oogst en voor half september. April kan ook want dan is er nog voldoende groei om de inwendige wonden af te dichten. Niet in de winter snoeien om loodglansaantasting of bacteriekanker te voorkomen. Dus of direct na de pluk bij pruimen, kersen en perziken, of in april om ziektes te voorkomen.
Hieronder een lijst van welke fruitboom/struik wanneer te snoeien.
Abrikoos | Voor half september, direct na de pluk. |
Appel | Jonge bomen in januari t/m eind maart. Oude bomen Juli t/m eind augustus. |
Braam | Knijp regelmatig waterloten weg. Vruchten groeien namelijk aan kortloten. |
Framboos | Direct na de pluk oude scheuten wegknippen. |
Kers | Voor half september, direct na de oogst. |
Peer | Jonge bomen januari t/m maart. Oude bomen mei t/m eind augustus. |
Perzik | Net voor en/of na de bloei. |
Pruim | Voor half september direct na de pluk en/of direct na de bloei. |
Rode/Witte Bes | Januari tot begin april. |
Walnoot | Mei tot sept. snoei zo weinig mogelijk alleen gebroken, schurende en steile takken. |
Zwarte bes | Kort na de oogst juni tot begin juli. |
Er zijn meerdere reden om te snoeien. Redenen zijn vorm snoei, onderhoud snoei, vervanging snoei en snoeien bij een verwaarloosde boom dus achterstallig onderhoud. Een jonge boom snoei je in vorm. Dit noemt men vorm snoei. Een oudere boom heeft daarentegen onderhoud snoei nodig. Belangrijk is het tijdstip waarop u snoeit.
Vorm snoei
Wanneer je de fruitboom heeft aangeplant kunt u al beginnen met vorm snoei. Bij onze fruitbomen is dat meestal al gebeurt. De fruitboom heeft nog geen groot wortelgestel en water opnemen is dan ook moeilijker voor de plant. Belangrijk is het om de grond vochtig te houden en niet te laten uitdrogen. Als de boom nu blad maakt doet hij dat meestal aan het uiteinde van de tak.
Als je gaat snoeien is eigenlijk de stelregel dat je ongeveer 3 tot 5 gestel takken over houdt. Het mooist zou zijn als de gestel takken evenredig verdeeld zijn en dezelfde schuinte hebben voor dezelfde groeisnelheid.
Een hoogstam wordt vaak gevormd door een opgaande tak, hier spreekt men van piramidale groei. Het mooist is om bij deze bomen op een regelmatige afstand rondom takken te laten groeien. Zodra je weet welke takken je wilt laten staan snoei je ze terug en laat daarbij 2 tot 3 knoppen staan. Knip ze af net na een knop die naar buiten gericht is.
Bij een teveel aan eindscheuten deze allemaal verwijderen. Op deze manier krijg je een mooie open kroon. Als je de vorm snoei al op jonge leeftijd van de boom goed uitvoert weet je zeker dat je een boom krijgt met een mooie open kroon.
Onderhoud snoei
Als de boom eenmaal gevormd is en nieuw hout heeft gemaakt is het tijd voor onderhoud snoei. Dit doet men om meerdere reden namelijk, de vorm van de gesteltakken te behouden, de boom in toom te houden en de productie van het vruchthout te bevorderen. Het doel van onderhoud snoei is om licht te behouden in de kroon wat weer nodig is voor de opbrengst van fruit. Het is dus in het belang voor de fruitopbrengst dat er regelmatig wordt uitgedund en verjongd zodat licht en lucht goed in de kroon van de fruitboom kan komen. Dus onderhoud snoei is belangrijk voor het maken van nieuw hout en daarop de bloem/vruchtknoppen. Belangrijk bij een onderhoud snoei beurt is dat u, gescheurde en of dode takken , wildopslag en zieke takken, waterloten en takken die dwars door de boom heen groeien weghaalt.
De waterloten groeien het hardst op het uiteinde van de gesteltakken. Je kunt bv de sterkste waterloot laten staan om de groei van nieuwe waterloten in een volgend jaar te remmen. Als de wat oudere boom al goed fruit geeft zullen de waterloten ook verminderen. Met fruitproductie als doel, kunnen de gesteltakken nu overgaan in vruchthout.
Dit gebeurt door terug te snoeien op een naar buiten gerichte vruchttak. De nieuwe scheuten die dan ontstaan kunnen worden gebruikt als vruchthout. Je bepaald zelf de hoeveelheid aan nieuwe takken die je laat staan. In de maand Juni is het een goed moment om de waterlootscheuten weg te trekken, doe dit wel bij droog weer, de scheuten zijn dan nog niet verhout en gaan er makkelijker af. De wond is dan minder groot. Doe je dit niet dan zorgen de nieuwe loten ervoor dat er minder licht in de boom kan. Zijscheuten die naar binnen gericht zijn kunnen worden ingekort naar drie of vier bladeren. Deze kunnen zich nu als vruchttak gaan ontwikkelen.
Bij de winter snoei van dikke takken ontstaan meestal een kransje van jonge scheutjes. Hiervan kun je een scheutje laten staan. Eind juli tot half augustus, wanneer er voldoende groei is de verlengenissen van de takken voor 1/3 terug genomen. Hierdoor krijg je een betere knopvorming.
Vervanging snoei
Wanneer een fruitboom oud genoeg is om fruit te produceren zullen de takken onder het gewicht van het fruit gaan doorhangen. De boom krijgt hierdoor ook kleinere vruchten. Raadzaam is het om deze tak te gaan vervangen voor een tak die wel weer groeikrachtig is. Er moet dus een geschikte tak aanwezig zijn die de oude tak kan vervangen. Meestal is deze al wel aanwezig. Je snoeit de oude tak nu weg tot aan de nieuwe scheut/tak. Bij sommige rassen zoals pyrus ‘Clapp’s Favourite’ en Pyrus ‘Saint Remy kan er een stevige vervanging groei ontstaan. Dus bij deze rassen is Vervanging snoei niet echt gewenst. Zit er geen nieuwe scheut dan kunnen we een tak toppen om een nieuwe scheut te verkrijgen.
Lange of korte snoei
Met lange snoei wordt bedoeld het juist niet wegsnoeien van de eenjarige verlenging takken maar het toepassen van vervanging snoei. De hele tak wordt nu vervangen om voldoende licht in de boom te krijgen. Wordt toegepast bij bomen die extreem reageren en hierdoor extra hard gaan groeien.
Met korte snoei wordt bedoeld dat de verlenging wel wordt weg gesnoeid. Het zorgt ervoor dat de fruitboom gezond blijft en dat bv ziektes als meeldauw geen kans krijgt omdat deze vaak overwintert in de eind knoppen. Een methode van korte snoei is dat alle verlengenissen worden teruggenomen tot 2 cm boven het 2 jarige hout op een gemengde, blad- vruchtknop. Alleen als de takken voldoende lang zijn. Verder snoeien we 2 jarig hout met gemengde knoppen op de gestel takken terug tot op 10/15 cm lengte. Meestal krijg je op deze plek dan mooie dikke vruchten. Het voordeel van deze methode is dat je al in een voeg stadium aan vruchtdunning doet en de boom daardoor reserves overhoudt voor de aanleg van gemengde knoppen in het komend voorjaar. Appel rassen als Jonathan. Golden Delicious en Groninger Kroon hebben hier baat bij. Perenrassen die hier baat bij hebben zij o.a. Gieser Wildeman en Conference.
Achterstallig onderhoud
Als er al jaren niets aan een fruitboom is gesnoeid zal dit drastisch moeten gebeuren. Vaak zie je bij een verwaarloosde boom dat deze weinig nieuwe scheuten geeft, veel dood hout heeft en vooral veel dikke takken. Vaak is ook de bodemgesteldheid verwaarloosd. Men moet hier denken aan water en meststoffen te kort.
Belangrijk is dan te kijken naar hoe de kroon is opgebouwd en hoe we deze weer in model kunnen krijgen. We kijken naar hoe de takken hangen en of er takken dwars door de kroon groeien. Zijn er dode of zieke takken. Deze laatste nemen we uiteraard als eerste weg. Dan is het belangrijk dat we weer vorm aan de boom gaan geven en kijken welke takken hiervoor het beste kunnen blijven staan. Werk hierbij van onder naar boven.
Vaak als de boom zo verwaarloosd is zullen we niet alles in een jaar kunnen herstellen. Haal nooit meer dan 1/3 van het hout in een jaar weggeef de boom de kans om hierop te herstellen en ga een volgend jaar weer verder.
Dus zorg voor :
- Weghalen van, dood hout, reactie hout, loten en hout wat naar binnen in de kroon groeit
- Vormherstel
- Verwijder veel vruchthout dat boven de etage eronder hangt.
- Uitdunnen gesteltakken binnen de kroon, snoeien in dunnere gesteltakken/vruchttakken aan de buitenkant van de kroon zorgt dat de boom weer gezonder wordt.
- Haal gesteltakken dikker dan 10 cm weg in het groeiseizoen om kans op schimmels en zwammen te voorkomen.
- Uitdunnen van vruchthout
Wij hopen nadat je deze tekst gelezen heb iets wijzer bent geworden en het aandurft om je fruitboom te gaan snoeien.